تحلیلی بر یکپارچگی فضایی نواحی روستایی مبتنی‌بر تحلیل شبکه‌ای جریان‌های فضایی (مورد شناسی: بخش بن‌رود و جلگه شهرستان اصفهان)

Authors

  • حسن افراخته استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
  • فرهاد عزیزپور دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
  • محمد قاسمی سیانی عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی- تهران، ایران
  • وحید ریاحی دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
Abstract:

جریان‌های فضایی بین شهر و روستا به شکل پیوندهای روستایی- شهری، نقش بسیار مهمی در توازن و توسعۀ یکپارچۀ ناحیه‌ای دارند. این جریان‌ها مابین سکونتگاه‌ها در اثر حوادث طبیعی، اقتصادی و اجتماعی یا سیاسی دستخوش تحول و دگرگونی می‌شوند. یکی از قلمروهای جغرافیایی که از جنبۀ طبیعی تحول یافته‌است، ناحیۀ بن‌رود و جلگۀ شهرستان اصفهان است. در این ناحیه، تعاملات بین سکونتگاه‌های شهری و روستایی به‌وسیلۀ جریان‌های گوناگون جمعیتی، کالا، خدمات، سرمایه، اطلاعات، ارتباطات و... تحقق یافته و زمینۀ شکل‌گیری سازمان فضایی را فراهم کرده‌است. در این مقاله جریان‌های فضایی با رویکرد شبکه‌ای تحلیل شده‌است. تحقیق حاضر، بر‌اساس ماهیت، اکتشافی و بر مبنای روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعۀ آماری مورد مطالعه همۀ سکونتگاه‌ها (شهری و روستایی) در سطح ناحیه هستند. داده‌ها و اطلاعات اولیۀ موردنیاز با استفاده از روش میدانی، فن پرسشگری و با ابزار پرسشنامه (روستا- شهر) جمع‌آوری شده‌است. داده‌های ثانویه نیز با مراجعه به سازمان‌ها و نهادهای متولی به‌دست آمده، سپس داده‌ها و اطلاعات در چارچوب پارادایم شبکه‌ای و با فن تحلیل شبکه و از طریق نرم‌افزار NodeXL مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفته‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، عدم‌تعادل فضایی در توزیع امکانات و خدمات مختلف در سطح ناحیه باعث افزایش جابه‌جایی‌ها و شکل‌گیری پیوندهای گوناگون اجتماعی- فرهنگی شده‌است؛ از‌این‌رو دو شهر هرند و ورزنه رتبه‌های اول و دوم و روستای امام‌زاده عبدالعزیز در رتبۀ سوم، به مکان‌های اصلی تردد درون‌ناحیه‌ای تبدیل شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که الگوی جریان‌ها، الگویی روزانه، منظم و یک‌سویه است. این الگو در بسیاری از جهات مطابق با مشخصات نظریۀ قطب رشد است و از الگوهای شبکه‌ای فاصلۀ زیادی دارد؛ چراکه در بیشتر سکونتگاه‌ها پیوند‌های یک‌سویه برقرار است. همچنین خشکسالی دهۀ اخیر باعث تقویت قطب‌های منطقه‌ای با کارکرد شهری شده و الگوی قطبی را در منطقه تقویت کرده‌است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل شبکه‌ای جریان‌های فضایی در نواحی روستایی مورد مطالعه: بخش بن‌رود و جلگه (شهرستان اصفهان)

جریان‌های فضایی بین شهر و روستا به شکل پیوندهای روستایی ـ شهری، نقش بسیار مهمی در توازن و توسعه یکپارچه ناحیه‌ای دارد. شکل‌گیری و گسترش جریان‌های فضایی در سطوح محلی، ناحیه‌ای، منطقه‌ای و ملی به ایجاد ساختارها و سازمان‌های فضایی متفاوتی در کشور انجامیده است. یکی از قلمروهای جغرافیایی که از این جنبه تحول یافته است، ناحیه بن‌رود و جلگه شهرستان اصفهان است. در این ناحیه، تعاملات بین سکونتگاه‌های شهر...

full text

تحلیلی بر ناکارامدی نظام مدیریت بحران در دگرگونی فضایی مناسب نواحی روستایی مورد مطالعه: شهرستان ارومیه

Human settlements as local -spatial systems are subject to continuous dynamism and transformation. In the meantime, rural settlements including; in Iran, as the most important establishment of population and activity, are exposed to the deepest environmental, ecological, social, economic and cultural changes. It is evident that in these developments, a variety of different and different forms o...

full text

بررسی و تحلیل فضایی تأثیرات گردشگری بر نواحی روستایی از دیدگاه جوامع محلی (مورد: بخش شاهو - شهرستان روانسر)

گردشگری به واسطه تأثیرات مختلفی که بر جوامع، اعم از نقاط شهری و روستایی، بر جای می‌گذارد، در صورت مدیریت بهینه و کارآمد می‌تواند زمینه‌های توسعه و پیشرفت جوامع میزبان را فراهم نماید و در صورت عدم مدیریت و بی توجهی، می‌تواند زمینه‌ساز بروز مسائل و چالش‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در مناطق میزبان باشد. هدف از پژوهش حاضر که از نوع تحقیقات کاربردی و با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته اس...

full text

تحلیل اکتشافی داده‌های فضایی اشتغال در سکونتگاه های روستایی (موردپژوهی: نواحی روستایی استان اصفهان)

      امروزه اشتغال یکی از مهم­ترین شاخص‌های توسعه در کشور به شمار می‌رود و توزیع عادلانه آن از الزامات اساسی توسعه پایدار و هماهنگ است. بحث اشتغال و ابعاد آن بخش‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور را تحت تأثیر قرار داده است. در ایران اشتغال و توزیع عادلانه فرصت‌های آن در نواحی شهری و روستایی یکی از مسائل مهم برنامه­ریزان و سیاست­گذاران است. در این راستا پژوهش حاضر در پی کشف الگوی تغییرات ...

full text

تحلیل فضایی سطح تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر مخاطرات محیطی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان فاروج)

Spatial Analysis of Villagers’ Resilience Against Environmental Hazards (A Case Study of Central District of Faruj County) Statement of the problem The concept of resilience is the outcome of changes in risk managing in current decade. Today, the views and theories of disaster management and sustainable development seek to create societies resilient against natural disasters. Natural d...

full text

تحلیل فضایی وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران

      جغرافیای ازدواج، به مطالعة رفتار و الگوهای عمومی ازدواج و نظام خانواده و تغییرهای فضایی - زمانی آن می پردازد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی پراکنش نماگرهای وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران می­باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می­باشد. در جمع­آورى اطلاعات از روش کتابخانه­اى و اسنادى استفاده شده ­و شاخص­های مقاله بر اساس داده­های خام سرشماری عمومی نف...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 31

pages  35- 52

publication date 2019-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023